۸۸ درصد دریاچه ارومیه در دولت احمدی‌نژاد خشک شد!

 به گزارش آوای تبریز، دریاچه ارومیه که در نزدیکی رشته کوه زاگرس در شمال غربی ایران قرار دارد، زمانی دومین دریاچه بزرگ خاورمیانه به شمار می‌آمد که از اکوسیستم غنی مملو از ماهی، پرندگان و گیاهان و سواحلی مملو از مراکز گردشگری و هتل‌ها برخوردار بود. نگرانی در مورد اینکه چگونه استفاده بیش از حد آب و خشکسالی ممکن است بر دریاچه تأثیر بگذارد در اوایل دهه ۱۹۷۰ بیان شد. تنها هشت رودخانه دائمی به این دریاچه می‌ریزد و بیش از ۵۰ سد ساخته شده بر روی ورودی‌های این دریاچه، کاری ندارند جز دامن زدن به بحرانِ خشکی کامل دریاچه ارومیه.

دلایل خشک شدن دریاچه ارومیه

۱٫ تغییرات اقلیمی

تغییرات اقلیمی منجر به کاهش بارندگی و افزایش دما در منطقه شده است که این امر باعث تبخیر بیشتر آب دریاچه شده است.

۲٫ برداشت بیش از حد آب

از دلایل دیگر خشک شدن دریاچه برداشت بیش از حد آب برای مصارف کشاورزی و صنعتی است.

۳٫ آلودگی

آلودگی آب دریاچه توسط پساب‌های صنعتی و کشاورزی نیز به خشک شدن آن کمک کرده است.

خشک شدن دریاچه ارومیه پیامدهای منفی زیادی برای محیط زیست، اقتصاد و سلامت مردم منطقه داشته است. این امر منجر به از بین رفتن زیستگاه‌های طبیعی، کاهش تولید کشاورزی، افزایش ریزگردها و مشکلات سلامتی برای مردم منطقه شده است.

دولت ایران در حال اجرای برنامه‌هایی برای احیای دریاچه ارومیه است، اما این برنامه‌ها تا کنون موفقیت چندانی نداشته‌اند. خشک شدن دریاچه ارومیه یک بحران جدی است که باید هر چه سریع‌تر برطرف شود.

کاهش ۸۸ درصد حجم آب فقط در ۹ سال!

به نقل از ناسا، در سال ۲۰۱۵، برآوردهای حاصل از تصاویر ماهواره‌ای نشان داد که دریاچه بین سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۵ یعنی در طول عمر دولت احمدی‌نژاد حدود ۸۸ درصد از وسعت خود را از دست داده است. در سال ۲۰۱۶، ساینتیفیک امریکن مصاحبه‌ای را با حسین آخانی، گیاه‌شناس ایرانی منتشر کرد که تغییراتی را که طی سال‌ها در بازدید از دریاچه دیده بود، توصیف می‌کرد. آخانی در سال ۱۳۶۶ برای اولین بار برای انجام مطالعات در حوزه آب‌های شور، از دریاچه ارومیه بازدید کرد. بعدها وقتی از او پرسیده شد که دریاچه در حال کوچک شدن است، وی پاسخ داد: «در سال ۲۰۰۱، وقتی برای جمع‌آوری گیاهان از قسمت شمال شرقی دریاچه بازدید کردم، دیدم که دریاچه در حال عقب‌نشینی است و مناطق زیادی وجود دارد که نمک‌های دریاچه در معرض دید قرار گرفته است. با آنچه در سال ۱۹۸۷ دیدم کاملاً متفاوت بود.»

با وجود وعده‌های دولتی فراوان در طول این سالها، دریاچه ارومیه به کوچک شدن خود ادامه داده و امروزه به سختی به ویژگی‌های یک دریاچه شباهت دارد! از بین رفتن کامل این دریاچه از بسیاری جهات غم‌انگیز خواهد بود؛ مرگ و مهاجرتِ فلامینگوهایی که از سخت‌پوستان دریاچه تغذیه می‌کنند، تا از بین رفتن تالاب‌های متنوع زیستی و آسیب به کشاورزی در حوضه آبریز منطقه. علاوه بر این، پوسته معدنی و رسوبات کف دریاچه نه تنها حاوی نمک، بلکه حاوی فلزات سمی سنگین مورد استفاده در صنعت و مواد سمی کشاورزی است. از آنجایی که بستر دریاچه در معرض دید و خشک شدن قرار گرفته، این فلزات مسموم ممکن است در هوا بخار شوند و خطری برای محیط زیست و مردم ایجاد کنند.

در پاسخ به کوچک شدن این منبع ارزشمند، کمیته ملی احیای دریاچه ارومیه (ULRNC) در سال ۲۰۱۳ به منظور مطالعه و تامین بودجه پاسخ به کاهش هدررفت آب و تلاش برای بازگرداندن حداقل مقداری آب به دریاچه تاسیس شد. این کمیته در سال ۱۳۹۵ بیش از ۸۰ طرح را در حوزه حوضه تصویب کرد که از جمله آن‌ها می‌توان به رهاسازی آب از سدها و ایجاد کانالی برای ورود آب به ارومیه اشاره کرد. در اواسط فوریه ۲۰۲۳، پروژه ای با تاخیر طولانی که برای هدایت آب از سد کانی‌سیب در استان آذربایجان غربی طراحی شده بود، سرانجام انتقال آب را آغاز کرد. این پروژه شامل یک تونل به طول ۴۰ کیلومتر و کانالی به طول ۱۷ کیلومتر است و وعده می‌دهد که حداقل آب کمی به دریاچه در حال خشک شدن ارومیه بیاورد.

دریاچه ارومیه سال ۲۰۲۳

دریاچه ارومیه سال ۲۰۰۱

براساس جدیدترین آمارها، ماهواره ترا ناسا دو تصویر واقعی از دریاچه ارومیه به دست آورد، یکی در ۲۹ مارس ۲۰۲۳ و دیگری در ۱۴ آوریل ۲۰۰۱٫ این دو تصویر نشان می‌دهند دریاچه با چه وضعیتِ دراماتیکی روبه‌روست به طوری که دیگر تقریبا خشک شده است. در مرکز هر تصویر یک ناحیه گرد تیره وجود دارد. این یک آتشفشان غیر فعال است. زمانی دریاچه ارومیه به طور کامل آتشفشان را احاطه کرده بود به طوری که بازدیدکنندگان برای رسیدن به آن مجبور بودند سوار قایق شوند. حتی در دومین تصویر (۲۰۰۱)، آب‌ها به‌طور چشمگیری فروکش کرده بودند که هر توریستی به راحتی، بدون خیس شدن کفش‌هایش به آتشفشان دسترسی پیدا می‌کرد.

اقدامات لازم برای احیای دریاچه ارومیه

۱٫ کاهش برداشت آب از دریاچه:

دولت باید برداشت آب از دریاچه را برای مصارف کشاورزی و صنعتی کاهش دهد.

۲٫ جلوگیری از آلودگی آب دریاچه:

دولت باید از آلودگی آب دریاچه توسط پساب‌های صنعتی و کشاورزی جلوگیری کند.

۳٫ افزایش بارندگی:

دولت باید با کاشت درختان و گیاهان، میزان بارندگی در منطقه را افزایش دهد.

۴٫ آموزش مردم:

دولت باید مردم را در مورد اهمیت دریاچه ارومیه و خطرات خشک شدن آن آموزش دهد.

با انجام این اقدامات، می‌توان از خشک شدن دریاچه ارومیه جلوگیری کرد و این دریاچه را به یک اکوسیستم سالم و پایدار تبدیل کرد.