به گزارش آوای تبریز، کشاورزی، ستون فقرات اقتصاد روستایی و یکی از ارکان امنیت غذایی کشور است. بااین‌حال، بهره‌وری در این حوزه زمانی تحقق می‌یابد که دانش، تجربه را همراهی کند.
در استان آذربایجان‌شرقی، با وجود جمعیت بالای بهره‌برداران، کمبود دانش تخصصی همچون سدّی در برابر توسعه پایدار کشاورزی ایستاده است؛ واقعیتی که مشاهدات میدانی و آمارهای رسمی به‌روشنی آن را تأیید می‌کنند.
در جاده‌ای فرعی میان تبریز و مرند، پیرمردی با تراکتوری فرسوده زمینش را شخم می‌زند. نامش یعقوب است و بیش از ۴۰ سال است که زندگی‌اش با خاک گره خورده است. در پاسخ به پرسشی درباره سیستم‌های نوین آبیاری می‌گوید: «اگر آب برسد و محصولی نصیبمان شود، ما راضی‌ایم.»
یعقوب یکی از ۲۵۰ هزار و ۱۷۸ بهره‌بردار کشاورزی در استان آذربایجان‌شرقی است؛ جمعیتی که ۵.۸ درصد از کل بهره‌برداران کشور را تشکیل می‌دهند. بااین‌حال، طبق اعلام مرکز آمار ایران، تنها سه هزار و ۹۱۲ نفر از این افراد دارای مدرک تحصیلی فوق‌دیپلم یا بالاتر در حوزه کشاورزی هستند.
نگاهی به ترکیب بهره‌برداران کشاورزی استان
فرهاد ذوقی، معاون آمار و اطلاعات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی آذربایجان‌شرقی، در گفت‌وگو با فارس با اشاره به نتایج آخرین سرشماری بهره‌برداران کشاورزی می‌گوید: «از مجموع بهره‌برداران استان، بیش از ۵۰ هزار نفر به‌صورت غیرساکن فعالیت دارند و ترکیب جنسیتی آنان نشان می‌دهد ۱۳ هزار و ۶۶ نفر از بهره‌برداران زن هستند. اما نکته نگران‌کننده، سطح پایین تحصیلات تخصصی در این بخش است که مانعی جدی بر سر راه به‌کارگیری فناوری‌های نوین محسوب می‌شود.»
در نقطه‌ای دیگر از استان، در حومه شهرستان میانه، علی فارغ‌التحصیل مهندسی کشاورزی، در گلخانه‌ای هیدروپونیک بدون استفاده از خاک و با مصرف حداقلی آب مشغول کشت است. او نمونه‌ای از نسل جدید کشاورزانی است که می‌خواهند راهی تازه را تجربه کنند، هرچند تعدادشان هنوز بسیار اندک است.
سال‌ها تحقیق و پژوهش بدون نتیجه چشمگیر
طبق داده‌های رسمی، در استان ۱۷۳ هزار و ۹۸۴ بهره‌بردار زراعی، ۱۳۷ هزار و ۸۷ بهره‌بردار باغی، ۴۳۶ بهره‌بردار گلخانه‌ای و ۸ هزار و ۵۹۷ بهره‌بردار زنبوردار فعال هستند. رشد آرام تعداد بهره‌برداران گلخانه‌ای و زنبورداران نسبت به سال ۱۳۹۳، نشانه‌ای از تمایل به نوگرایی است؛ اما نبود زیرساخت‌های آموزشی همچنان به‌عنوان چالش اصلی باقی مانده است.
دکتر سهرابی، استاد برجسته مرکز تحقیقات کشاورزی تبریز، با انتقاد از این وضعیت می‌گوید: «ما سال‌ها تحقیق و پژوهش انجام می‌دهیم؛ اما اگر این دانش به زبان ساده در اختیار کشاورزان قرار نگیرد، تأثیر آن صفر خواهد بود.»
ارتقای سواد تخصصی کشاورزان؛ اصل ضروری و لازم
گزارش‌های میدانی حاکی از آن است که بسیاری از کشاورزان حتی از وجود دوره‌های آموزشی رایگان بی‌اطلاع‌اند. ضعف در اطلاع‌رسانی، کمبود ارتباط مؤثر میان مراکز علمی و مزارع و نبود سیاست‌گذاری متمرکز بر ارتقای سواد تخصصی کشاورزان، موجب شده تا بسیاری از ظرفیت‌های علمی کشور بلااستفاده بماند.
کارشناسان معتقدند توسعه پایدار کشاورزی بدون توجه به عنصر آموزش و ارتقای دانش بهره‌برداران ممکن نخواهد بود. سواد تخصصی کشاورزان، سرمایه‌ای ملی است که اگر موردتوجه قرار گیرد، می‌تواند مسیر کشاورزی کشور را به سمت پایداری، بهره‌وری و خودکفایی سوق دهد.
ثبت دیدگاه