گزارش تحلیلی
سیاست خارجی ایران با وقوع انقلاب شکوهمند اسلامی، همانند دیگر حوزه‌ها با تغییری بنیادین مواجه شد و از محوریت مدرنیزاسیون و تکیه بر غرب و آمریکا به رویکردی انقلابی، ضداستعماری و خودبنیاد و در عین حال نزدیکی با کشورهای مسلمان و مستضعفین تغییر ماهیت داد.
یکی از اساسی‌ترین منابع تغییر سیاست خارجی در حاکمیت اسلامی جدید در کلام امام خمینی(ره) قابل‌مشاهده است؛ سیاست خارجی در نگاه ایشان با آنچه تئوریسین‌های غرب و شرق بر آن تاکید می‌کنند متفاوت است و اصل آن بر پایه استفاده از منابع اسلامی و دینی، نفی اردوگاه شرق و غرب، نفی هرگونه استعمار و ظلم، حمایت از مستضعفین جهان و صدور انقلاب استوار است.
اصول سیاست خارجی در نگاه امام راحل(ره) به شش بخش تقسیم می‌شود؛
اصل صدور انقلاب: رویکرد جامع ایشان به نظام سیاسی اسلام در دوران غیبت امام عصر(عج)، ازنوع برون‌گرا و جهان‌گرایانه است. یعنی ایشان تلاش در جهت توسعه نفوذ اسلام در دنیا را مسئولیت اصیل دولت اسلامی در ورای مرزهای ملی می‌داند و راه موفقیت چنین رویکرد جهان‌گرایانه اسلامی، در صدور انقلابی است که به تحقق یک حکومت اسلامی کارآمد بیانجامد.
اصل نفی سلطه گری و سلطه پذیری: ایشان ارزش حیات را در استقلال و آزادی می‌دیدند و در کلام ایشان آمده است «ما منطقمان، منطق اسلام، این است که سلطه نباید از غیر بر شما باشد. نباید شما تحت سلطه غیر بروید. ما هم میخواهیم زیر سلطه نرویم.»
دفاع از کیان اسلام و مسلمین: امام(ره) معتقد بودند باید تمام کشورهای اسلامی با یکدیگر متحد شوند و بر این اساس بارها بر موضوع وحدت کلمه کشورهای اسلامی تاکید کرده بودند.
اصل احترام متقابل و عدم دخالت در امور یکدیگر: ایشان بارها تاکید کرده بودند که ایران هرگز دنبال جنگ با هیچ کشور اسلامی و غیراسلامی نیست. ایشان می فرمودند «ملت ایران اجازه نمیدهد که هیچ مملکتی در امور داخلی او دخالت کند و آزادی و استقلال خودش را حفظ میکند، و با تمام کشورها هم به طور احترام متقابل عمل خواهد کرد.»
اصل نفی ظلم و حمایت از مظلوم: امام خمینی(ره) با استناد به سیره انبیای الهی، ملت اسلام را پیرو مکتبی می دانستند که برنامه آن در دو کلمه “نه ستم کنید، نه مورد ستم قرار گیرید”؛ خلاصه می شود. در واقع امام(ره) بر مبنای آموزه‌های اسلامی بر ایستادگی در برابر استعمارگران و استبدادگران جهان تاکید کرده و معتقد بودند ما درطول تاریخ همیشه و در تمام ابعاد مظلوم بوده‌ایم ولی باید در برابر این ظلم ایستادگی کنیم.
اصل نه شرقی_نه غربی: این اصل که در واقع یکی از شعارهای اساسی مردم در بحبوحه روزهای منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی، و برگرفته از سخنان امام خمینی(ره) است که در موارد متعددی به این مسئله اشاره کرده اند«ملت ایران بدون اتکا به غرب و شرق میخواهد روی پای خود بایستد و بر سرمایههای مذهبی و ملی خود استوار باشد.»
اهداف سیاست خارجی
سیاست خارجی ایران با اصول یاد شده به اهداف پنج‌گانه‌ای می‌رسد که در کلام امام راحل(ره) جاری بود.
استقلال: از جمله شعارهای محوری مردم مسلمان و انقلابی ایران به پیروی از منویات رهبری آن استقلال در تمام ابعاد آن بوده است؛ زیرا استقلال از اصول تأمین کننده عزت جامعه اسلامی است.
وحدت امت اسلامی: امام(ره) بارها از رهبران کشورهای اسلامی خواسته بود تا با یکدیگر متحد شوند و کشورهایی که در زیر استبداد ظالمان هستند را نجات دهند.
کمک به نهضت های آزادی‌بخش: از دیدگاه امام خمینی(ره)، برای رهایی مستضعفان از شرّ فساد و برخورداری از یک زندگی شرافتمندانه‌ی انسانی، باید مستضعفان دست در دست یکدیگر داده و قدرت مستکبران را محدود نمایند و در این راه سیاست ایران بر حمایت از آنهاست.
روابط حسنه، مدارا و مسالمت آمیز: ایشان تاکید داشتند ما دنبال جنگ با هیچ کشوری نیستیم و دنبال زندگی در صلح هستیم. صلحطلبی با کشورهای غیرمستکبر یکی از اهداف مهم سیاست خارجی ایران بر مبنای نظرات امام(ره) است.
روابط بر پایه مبانی اسلامی و انسانی: روابط جامعه اسلامی با دیگر کشورها اعم از آنها که اشتراک مرزی دارند یا نه، بر اصول و مبانی اسلامی و انسانی مبتنی است و این اصل، به منزله اصل حاکم، اولین و برترین اصل در ایجاد، گسترش و حفظ روابط جامعه اسلامی با سایر کشورها است. ایشان تاکید داشتند ما با هیچ انسانی در هیچ کجای جهان مشکلی نداریم و با تمام انسان ها در شرایطی که دنبال نقض حقوق دیگران نباشند مسئله ای نداریم و با تمام ملت ها خوب هستیم.
بر اساس آنچه گفته شد امام خمینی(ره) بر اساس آموزه‌های اسلام ناب محمدی(ص) به دنبال استقلال و عزت جامعه اسلامی در جهان بودند.
ثبت دیدگاه