به گزارش آوای تبریز، چالش ها و معضلاتی که زندگی حاشیه نشینی بر کودکان این مناطق سایه انداخته موجب شده است تا این کودکان به رغم علایق و خواسته های ذاتی کودکانه خود، پا جای پای بزرگان بگذارند و با دستان کوچک، ظریف و نحیف خود اما با دلی بزرگ نان آور و کمک خرج خانواده های خود باشند.
کلانشهر تبریز با جمعیت حدود یک میلیون و ۸۰۰ هزار نفر، حدود ۲ هزار و ۵۰۰ هکتار بافت فرسوده دارد که تقریبا یک چهارم جمعیت این کلانشهر در حاشیه شهر و سکونتگاه های غیررسمی زندگی می کنند و محرومیت های ناشی از بروز این معضل اجتماعی، گریبان خانواده ها و به تبع آن کودکان ساکن این مناطق را گرفته به طوری که آن ها را از همان دوران کودکی در مسیر بزرگسالی انداخته است.
حاشیه نشینی در تبریز، از دهه‌های گذشته در سایه برخی عوامل اجتماعی، اقتصادی و مهاجرت جویندگان کار و ساکنان شهرهای کوچک و روستاییان ظهور کرده و موجب بروز سکونتگاه های غیررسمی شده و هر سال این روند در سایه کوتاهی دستگاه ها و مسوولان شهری گسترش یافته و بخش های بزرگی از شمال، شمال غرب و جنوب این شهر را بلعیده است.
اکنون حاشیه نشینان کلانشهر تبریز با بیش از ۵۰۰ هزار نفر جمعیت در ۱۳ منطقه شمال، شمال‌غربی و جنوب این شهر از جمله محلات منبع، سیلاب، قوشخانه، یوسف آباد، خلیل آباد، داداش آباد، احمدآباد، ملازینال، ایده لو، آخماقیه و اسماعیل بقال ساکن هستند.
این مناطق که از نظر امکانات و برخورداری از خدمات عمومی، بهداشتی و آموزشی نسبت به سایر نقاط شهر عقب مانده اند دارای معابری تنگ و باریک و ساختمان های کوچک بدون استحکام هستند که در اراضی شیب دار ساخته شده است و مقصد اصلی مهاجران شهرهای کوچک و روستاییان به شمار می روند.
به علت پایین بودن درآمد و جمعیت کودکان کار، کودکان این خانواده ها مجبور هستند از زمان تفریح، سرگرمی و تحصیل خود بزنند و به تامین معاش خانواده کمک کنند و اولیای معتاد نیز از کودکان برای تامین مواد خود سوء استفاده می کنند.
به عقیده کارشناسان مسایل اجتماعی و فرهنگی، برای کاهش معضلات و چالش های موجود در این مناطق، بهبود سطح آموزش و فراهم کردن زمینه برای دسترسی بهتر کودکان به امکانات آموزشی باید زیرساخت های عمومی در این مناطق توسعه یابد و فرصت های شغلی مناسب و کسب و کارهای محلی برای ساکنان این مناطق ایجاد و راه اندازی شود و در خصوص معضل اعتیاد در این مناطق کار اساسی انجام شود.
به عقیده آنان ایجاد و توسعه مراکز تفریحی و آموزشی، فرهنگسراها و ارایه آموزش‌های فنی و حرفه‌ای در مناطق حاشیه نشین تبریز، راه را برای تفریح و ادامه تحصیل کودکان این مناطق فراهم می کند.
نامادری مرا به کار در خیابان و دود کردن اسپند مجبور کرد
یک کودک کار زیر پوشش موسسه خیریه فرزندان رحمت و مرکز شبانه روزی مجاز ساماندهی کودکان کار – خیابانی آذربایجان شرقی می گوید: پدرم معتاد بود و نامادری برای کسب درآمد مرا مجبور به گدایی و دود کردن اسپند در میادین یکی از شهرهای استان کرد.
سهیل که با نام مستعار مهدی شناخته می شود، می افزاید: یک روز توسط ماموران به بهزیستی این شهرستان تحویل داده شدم و به علت بیماری و نارسایی کلیوی مرا به بیمارستان تبریز منتقل کردند.
وی اظهار می کند: پدر و نامادری ام مرا در بیمارستان رها کرده و به شهرستان محل سکونت خود برگشتند و موسسه خیریه فرزندان رحمت سرپرستی مرا بر عهده گرفت.
وی یادآوری می کند: هر ۲ روز در میان، مجبور به انجام دیالیز بودم و در دوران کرونا همزمان با عید مبعث و میلاد حضرت مهدی (ع) عمل پیوند کلیه بر روی من انجام شد و هم اکنون در مرکز شبانه روزی مجاز ساماندهی کودکان کار – خیابانی به سر می برم.
پدر معتادمان برای تامین پول مواد خود ما را هم معتاد و به تکدی گری مجبور کرد
۲ برادر کودک کار در تبریز نیز می گویند: پدرمان معتاد بود و برای تامین پول مواد خود ما را نیز به مصرف مواد مخدر مانند شیشه، هروئین و تریاک سوق داد و ما را مجبور به تکدی گری و دود کردن اسپند در این شهر کرد.
علی ۱۳ ساله و حسین ۱۵ ساله، می افزایند: از کودکی مجبور به کار در خیابان بودیم و به همین علت به مدرسه نرفتیم و به هنگام تکدی گری در خیابان رازی این شهر توسط ماموران بهزیستی جمع آوری شده و تحویل موسسه خیریه فرزندان رحمت شدیم.
آنها می گویند: حدود یکسال در بیمارستان رازی تبریز تحت درمان برای ترک اعتیاد قرار گرفتیم و پس از ترخیص از بیمارستان، از طریق این موسسه به مدرسه رفتیم و هم اکنون پس از گذشت پنج سال و طی دوره های فنی و حرفه ای در رشته های طراحی و تعمیر خودرو مشغول کار هستیم.
بیش از یک هزار کودک کار – خیابانی زیرپوشش انجمن خیریه فرزندان رحمت هستند
مسوول روابط عمومی انجمن خیریه فرزندان رحمت و مرکز شبانه روزی مجاز ساماندهی کودکان کار – خیابانی آذربایجان شرقی نیز در گفت و گوی اختصاصی با ایرنا با بیان اینکه این انجمن از دهه ۷۰ فعالیت خود را آغاز کرده است، گفت: این انجمن از سال ۸۸ تا ۹۳ در قالب مرکز نگهداری ایتام و کودکان بی سرپرست و بدسرپرست فعالیت می کرد و از سال ۹۳ به عنوان تنها مرکز شبانه روزی مجاز ساماندهی کودکان کار – خیابانی کشور به فعالیت خود ادامه می دهد.
حسن قصابپور، افزود: اکنون حدود ۷۴ کودک بی سرپرست و بدسرپرست در این مرکز نگهداری می شوند و برای بیش از یک هزار کودک کار – خیابانی در این مرکز پرونده تشکیل شده است.
وی با بیان اینکه این مرکز سرپرستی این کودکان را بر عهده دارد و به صورت رایگان به آن ها خدمات مختلف ارایه می کند، اظهار کرد: هدف این مرکز حمایت از کودکان و خانواده های آن ها برای حفظ و توانمندسازی بنیان خانواده هاست و در این راستا خدمات مختلفی مانند معرفی خانواده ها و کودکان معتاد به مراکز مجاز برای ترک اعتیاد، آموزش های فنی و حرفه ای و ایجاد اشتغال برای درآمدزایی اصولی بجای کارهای خیابانی ارایه می کند.
مسوول روابط عمومی انجمن خیریه فرزندان رحمت و مرکز شبانه روزی مجاز ساماندهی کودکان کار – خیابانی آذربایجان شرقی، گفت: ۸۰ درصد از پرونده های کودکان کار – خیابانی این مرکز مربوط به اعتیاد یکی از والدین یا هر دوی آن ها است.۸۰ درصد از پرونده های کودکان کار – خیابانی این مرکز مربوط به اعتیاد یکی از والدین یا هر دوی آنها است.
قصابپور، با اشاره به امکانات تفریحی و آموزشی این مرکز، ادامه داد: این مرکز دارای آموزشگاه های مختلف فنی و حرفه ای، باشگاه ورزشی و تیم های روانشناسی و پزشکی است و برای کودکان کلاس های فوق برنامه و دوره های آموزش زبان انگلیسی و فرانسه برگزار می کند.
وی یادآور شد: همچنین این مرکز بسته های معیشتی و نوشت افزار برای کودکان تهیه و در اختیار آنان قرار می دهد و برای خانواده هایی که علاقه مند به فرزندخواندگی این کودکان هستند، دوره های روانشناسی و فرزندپذیری برگزار می کند.
افزایش ۶۶ درصدی توانمندسازی کودکان کار در آذربایجان شرقی
مدیرکل بهزیستی آذربایجان شرقی نیز در گفت و گوی اختصاصی با ایرنا با بیان اینکه موضوع کودکان کار و خیابانی نه تنها یک چالش ملی بلکه معضلی جهانی است که از مسایل اجتماعی مانند فقر، بیکاری و مهاجرت ناشی می‌شود، گفت: سازمان بهزیستی اقدامات گسترده‌ای را با هدف ساماندهی و حمایت از این کودکان و خانواده‌های آنها آغاز کرده است.
فرگل صحاف، افزود: در این استان ۲ مرکز فعال شامل مرکز کودکان خیابانی و مرکز حمایتی- آموزشی، با همکاری موسسه خیریه فرزندان رحمت فعالیت می‌کنند و این مراکز خدمات متنوعی از شناسایی، جذب و حمایت‌های تحصیلی و بهداشتی گرفته تا توانمندسازی خانواده‌ها را به صورت گسترده ارایه می‌دهند.
وی اظهار کرد: در این راستا در سال گذشته ۳۸۰ کودک شامل ۷۵ کودک خیابانی و ۳۰۵ کودک کار پذیرش شد و با توانمندسازی ۵۰ کودک کار از چرخه کار خارج شدند که این تعداد نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۲ با رشد ۶۶ درصدی مواجه شده است.
سال گذشته ۳۸۰ کودک شامل ۷۵ کودک خیابانی و ۳۰۵ کودک کار پذیرش شد و با توانمندسازی ۵۰ کودک کار از چرخه کار خارج شدند که این تعداد نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۲ با رشد ۶۶ درصدی مواجه شده است.
مدیرکل بهزیستی آذربایجان شرقی، ارائه ۳۸۰ مورد پیگیری تحصیلی، توزیع بسته‌های حمایتی و حمایت‌های مالی، انتقال ۳۵ کودک بدسرپرست به مراکز شبانه‌روزی و برگزاری جلسات مشترک با ارگان‌های مرتبط به صورت فصلی را از دیگر اقدامات شاخص این اداره کل در سال گذشته اعلام کرد.
صحاف، ادامه داد: ما تلاش کرده‌ایم با برگزاری دوره‌های آموزشی مهارت‌های زندگی، دوره‌های مهارت‌افزایی شغلی و ارایه خدمات درمانی از جمله دندانپزشکی، چشم‌پزشکی و دیگر نیازهای پزشکی، زمینه بازتوانی این کودکان و خانواده‌های آنها را فراهم کنیم.
وی با اشاره به موفقیت‌های استان در کاهش کودکان کار در خیابان‌ها، یادآوری کرد: با همکاری مداوم اورژانس اجتماعی، قوه قضاییه و سایر ارگان‌ها، شاهد کاهش چشمگیر حضور کودکان کار در معابر پرتردد و خیابان‌های استان نسبت به دیگر استان‌ها بوده‌ایم.
صحاف، با بیان اینکه این موفقیت نتیجه هماهنگی و تعامل مطلوب بین همه دستگاه‌های متولی است، افزود: با تداوم این اقدامات و همراهی نهادهای مختلف، می توان شرایط بهتری برای این کودکان و خانواده‌هایشان فراهم و از آسیب‌های اجتماعی ناشی از این پدیده جلوگیری کرد.
۱.۶۷ درصد کودکان تبریز کار می کنند
نایب رییس شورای اسلامی تبریز در گفت و گوی اختصاصی با ایرنا گفت: تحقیقی در مرکز پژوهش های شورای اسلامی این شهر با عنوان نقشه مسایل اجتماعی کلانشهر تبریز به تفکیک محلات انجام شده که در آن وجود کودکان کار در این محلات مورد بررسی قرار گرفته است.
روح الله دهقان نژاد، با تایید وجود کودکان کار در کلانشهر تبریز، افزود: در این تحقیق منطقه به منطقه شهر بررسی شده بر اساس یافته های آن به طور میانگین ۱.۶۷ درصد کودکان این شهر را کودکان کار تشکیل می دهند و این کودکان در مناطق ۲، ۵ و ۹ شهرداری تبریز از میانگین کل بیشتر است و در سایر مناطق از میانگین پایین تر است.کودکان کار در مناطق ۲، ۵ و ۹ شهرداری تبریز از متوسط کل شهر بیشتر و در سایر مناطق از میانگین پایین تر است.
وی با بیان اینکه تعداد کودکان کار در محله سهند ۲.۵ درصد میانگین کل شهر تبریز است، اظهار کرد: بر اساس داده های این تحقیق، این میزان در منطقه ۱ حدود ۱.۶۲، در منطقه ۲ حدود ۱.۸۶، در منطقه ۳ حدود ۱.۴۸، در منطقه ۴ حدود ۱.۶۳، در منطقه ۵ حدود ۲.۰۹، در منطقه ۶ حدود ۱.۵۸، در منطقه ۷ حدود ۱.۵، در منطقه ۸ حدود ۱.۶، در منطقه ۹ حدود ۲.۱۶ و در منطقه ۱۰ حدود ۱.۶۵ درصد میانگین کل شهر است.
عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای اسلامی تبریز گفت: موضوعات مختلفی در این تحقیق مورد بررسی گرفته که از جمله وجود مهدکودک در این محلات، میانگین نزدیکی مدارس، میانگین فرهنگسراها، میانگین بازی کودکان در محله و جلو خانه مسکونی، میزان برخورد خودروها با کودکان و مراکز تفریحی برای کودکان در محلات است.
دهقان نژاد، با بیان اینکه با جمع آوری این داده ها می توان برای کودکان این محلات برنامه ریزی کرد، ادامه داد: در این مناطق باید نسبت به فرهنگ سازی کار زیادی انجام شود تا از مشکلات و معضلات حاشیه نشینی در تبریز کاسته شود.
وی یادآور شد: حاشیه‌نشینی در تبریز معضل پیچیده اجتماعی و اقتصادی بوده و با شناسایی ریشه های این پدیده و ارایه راهکارهای لازم، می‌توان به بهبود وضعیت زندگی حاشیه نشینان، توزیع عادلانه خدمات، کاهش نابرابری‌ها و تسهیل دسترسی کودکان این مناطق به امکانات آموزشی کمک کرد.
یازده درصد از دانش آموزان آذربایجان شرقی ترک تحصیل کرده اند
مدیرکل آموزش و پرورش آذربایجانشرقی نیز با اشاره به اینکه یازده درصد از دانش آموزان این استان شامل ۴۶۳ نفر از ترک تحصیل کرده اند، گفت: ترک تحصیل برخی دانش آموزان به خاطر مهاجرت داخل و خارج کشور بوده و پنج دانش آموز نیز به خاطر فقر مالی والدین در سال گذشته از تحصیل دور بودند که امسال تمامی این دانش آموزان جذب مدرسه شده اند.
اسفندیار صادقی، با تاکید بر اینکه اکنون پوشش مدارس ابتدایی در استان به ۹۹.۴ درصد رسیده استپوشش مدارس ابتدایی در استان به ۹۹.۴ درصد رسیده است، افزود: یکی دیگر از دلایل ترک تحصیل دانش آموزان این است که تعدادی از والدین آن ها کودک خود را به خاطر ضعیف بودن جثه یا عدم تمایل کودک به مدرسه نمی‌فرستند و ۱۲۱ دانش آموز نیز بیماری صعب العلاج دارند.
مدیرکل آموزش و پرورش آذربایجانشرقی گفت: به علت نبود آدرس و محل سکونت مشخص برخی از دانش آموزان ترک تحصیل کرده، امکان پیگیری برای ادامه تحصیل آن ها از سوی آموزش و پرورش وجود ندارد.
صادقی، ادامه داد: مشخصات شناسنامه حدود ۲۷ دانش آموز ترک تحصیل کرده نیز اشتباه درج شده و شماره تماس حدود ۶۰۰ نفر اشتباه ثبت شده یا مسدود شده است.
وی با بیان اینکه در ۵۴ روستای استان یک معلم و یک دانش آموز و در ۷۳ روستا یک معلم و ۲ دانش آموز وجود دارد، یادآور شد: در سال گذشته چهار دانش آموز به خاطر عدم وجود یا دوری مدرسه از تحصیل محروم بودند که امسال تمامی این دانش آموزان مشغول تحصیل شده اند.
کودکان کار به گروهی از کودکان گفته می‌شود که به کار در بیرون از خانه اشتغال دارند، این نوع فعالیت طیف وسیعی از فعالیت‌ها از جمله انواع کار واقعی و کاذب، کارگری غیرحرفه‌ای، گدایی، واکس زدن، فروش کالاهای کم ارزش و غیره را شامل می‌شود.
کودکان کار به چند دسته تقسیم می‌شوند، دسته‌ای از آنها در خیابان‌ها کار می‌کنند و آخر شب‌ها به خانه بازمی‌گردند و احتمالا به مدرسه می‌روند و لزوما در دام بزه نمی‌افتند، گروهی دیگر از رفتن به مدرسه و تجربه دوران کودکی بی‌بهره هستند و ارتباط‌شان با خانواده در شرف قطع شدن است و سلامت روحی و جسمی آنها تهدید می‌شود و زمینه بزهکاری برای این دسته فراهم‌تر است، گروهی دیگر به مدرسه نمی‌روند و همراه خانواده خود در خیابان‌ها زندگی می‌کنند و گروه دیگر هم از اساس بی‌خانواده هستند و در خیابان رشد می‌کنند و ناگزیر تن به کار می‌دهند.
کودکان کار براساس ۲ فاکتور به صورت رسمی در کشورهای مختلف تعریف می شوند، نوع کار و حداقل سن مناسب برای آن کار.
عموما به کودکی، کودک کار گفته می‌شود که مشغول به فعالیتی باشد که برای سلامت فیزیکی، روانی، اجتماعی، اخلاقی و شخصیتی کودک مضر باشد و با تحصیل کودک تداخل پیدا کند.
سن مناسب برای هر شغل و کاری بر اساس آثار آن کار بر سلامت و رشد کودک تعیین می شود بر این اساس، قرارداد شماره ۱۳۸ سازمان بین‌المللی کار برای مشاغل مختلف یک حداقل سن را تعیین کرده که اگر کودکی که سنش پایین‌تر از این سن است مشغول به فعالیت در آن شغل باشد، آن کودک یک کودک کار در نظر گرفته می‌شود.
این سنین عبارتند از: ۱۸ سال برای مشاغل پرخطر (مشاغلی که سلامت جسمی، روانی یا اخلاقی کودک را به خطر می‌اندازند)، ۱۳ تا ۱۵ سال برای مشاغل سبک (مشاغلی که سلامت و امنیت کودک را تهدید نمی‌کنند و کودک را از تحصیل بازنمی‌دارند)، البته سن ۱۲ تا ۱۴ سال ممکن است که تحت شرایط خاصی در کشوهای فقیر پذیرفتنی باشد.
بر اساس تعریف دیگری که توسط برنامه اطلاعات آماری و نظارت بر کودک کار در سازمان بین‌المللی کار ارایه شده است، فردی کودک کار نامیده می‌شود که مشغول به یک فعالیت اقتصادی بوده و سنش کمتر از ۱۲ سال باشد و یک ساعت در هفته یا بیشتر کار کند، یا سنش ۱۴ سال یا کمتر باشد و حداقل ۱۴ ساعت در هفته کار کند، یا سنش ۱۴ سال یا کمتر باشد و حداقل یک ساعت در هفته در یکی از مشاغل پرخطر مشغول به کار باشد، یا سنش ۱۷ سال یا کمتر باشد و در مشاغل «بدترین شکل‌های کار کودکان» مشغول به کار باشد.
ثبت دیدگاه