تغییر سیستم حکومتی خلافتی-سلطنتی به جمهوریت تحولی شگرف در دنیای اسلام بود بطوریکه چشم تمام ملل همجوار به ترکیه بود.اسناد قاجاری ایران نیز نشان از توجه دولت به این امر بود.
نامه سفیر کبیر عثمانی در تهران به وزارت خارجه ایران در باره اعلان جمهوری ترکیه:
آقای وزیر خارجه با کمال احترام خاطر دوستی مظاهر آن جناب مستطاب عالی را مستحضر می دارد که به موجب تلگراف واصله از آنقوره در شب بیست و نهم تشرین اول ۱۳۳۹شکل دولت از طرف مجلس کبیر ملی ترکیه به اتفاق آرا به جمهوریت مبدل گردیده است. این دولت جدید اسلام و لسان رسمی آن ترکی است. رئیس جمهور که رئیس دولت می باشد از طرف مجلس از بین اعضا خود به مدت یک دوره انتخابیه چهار سال انتخاب می شود. با این سمت باش وکیل(رئیس الوزرا) از طرف رئیس جمهور از بین اعضای حاضره مجلس انتخاب می شود و وکلای دیگر (وزرا) باش وکیل از بین اعضای مجلس انتخاب می نماید. از طرف رئیس جمهور هیئت وکیله که به ترتیب فوق تشکیل یافته، با هیئت عمومیه اش برای تصویب به مجلس عرضه و معرفی می شود. در همان شب غازی مشیر مصطفی کمال پاشا به اتفاق آرا به ریاست جمهوری انتخاب شدند .به وسیله ابلاغ مراتب فوق احترامات فاقیه را تجدید می نماید (سفیر کبیر)
سفارت ایران در استانبول ۸ روزبعد به وزارت خارجه ایران چنین نوشت:
۱۲عقرب۱۳۴۲/۱۳۰۲
اعلان ۲۹ اکتبر حکومت ترکیه را جمهوری به مذهب رسمی اسلام و به زبان رسمی ترکی و مصطفی کمال پاشا به ریاست انتخاب شد.
سه روز بعد سفارت ایران گزارش داد:
نامه سفارت کبری ایران در استامبول به وزارتخانه
«غازی مصطفی کمال به سمت ریاست جمهوری انتخاب و هم ریاست مجلس کبیر و ریاست کابینه. اکثریت مردم به این پیشامد غیر موافق و چند روز قبل که روزنامه ها شروع به بعضی تنقیدات راجع به وضع فعلی حکومت کردند فورا حکومت قانونی وضع و تنقید را ممنوع و از سه ماه الی سه سال حبس، خلیفه هم مجبور به ارسال تبریک شده است.»
ثبت دیدگاه